ҰРЛЫҚ, ҰЯТ, ЫНСАП, ПЕЙІЛ ТУРАЛЫ

ҰРЛЫҚ, ҰЯТ, ЫНСАП, ПЕЙІЛ ТУРАЛЫ

 

Ұрлық, ұрлықтың түбі қорлық.

***

Атақты ұры аштан өледі.

***

Ұры түн асқанша,

Қасқыр дөң асқанша.

***

Ұры — қарының серігі.

***

Ұрыға мал құтаймас.

***

Бұзауды ұрлаған, өгізді де ұрлайды.

***

Сезікті секіреді.

***

Ұрымен жақын болсаң, ұятқа қаласың.

***

Жортуылшының басы жолда қалады.

***

Елін сатып асаған,

Екі күн ғана жасаған.

***

Ұры өле өлгенше ақпын дейді.

***

Ұрысы күшті болса, иесі өлер.

***

Қолағашы күшті болса,

Киіз қазық жерге кірер.

***

Өтіріктің құйрығы бір-ақ тұтам.

***

Әркім сүйгеніне сәлем береді.

***

Інгенімді қараймын деп,

Мінгенімнен айырылдым.

***

Бір аяқ қымыздың, екі аяқ желі болды.

Ұялған сыбағасынан құр қалар.

Мысқыл, мысқылдың түбі мүшкіл.

***

Жаманға жалынғанша,

Жат та жаныңды қарман.

***

Ашыққаннан, құныққан жаман.

***

Жуастан жуан шығады.

***

Тышқан ініне ене алмай жүріп,

Құйрығына қалжуыр байлайды.

***

Дәніккен қарсақ құлағымен ін қазар.

***

Мешкейдің өзі тойса да, көзі тоймайды.

***

Жарамсақтанған ит жатқанша таяқ жейді.

***

Жуас түйе жүндеуге жақсы.

***

Біреудің атанына дегені,

Өзінің ботасына көрінер.

***

Сенің атың тұра тұрсын,

Менің атым жүре тұрсын.

***

Ақкөңілді адамға, біреудің сырқаты да батады.

***

Жорғалымен жолдас болма, жолда қаларсың.

***

Пайдасы жоқ бардан без,

Панасы жоқ сайдан без.

***

Басым бар деп топтанба,

Малым бар деп мақтанба.

***

Өзі тоймағаннан сарқыт дәметпе.

***

Біреу тойып секіреді,

Біреу тоңып секіреді.

***

Жүре берсең, көре бересің,

Көре берсең, көне бересің.

***

Көрпеңе қарап көсіл.

***

Аттан айырылсаң да,

Ер тоқымнан айырылма.

***

Алтын ерің атқа батса,

Алтынын алда отқа жақ.

***

Бар болсаң аспа, жоқ болсаң саспа.

***

Үйіңе келгенге, үйдей өкпенді айтпа.

***

Қарақұрт жеп қой семіреді,

Қансоқта жеп ит семіреді,

Пара жеп би семіреді.

***

Жарлылық ұят емес, байлық мұрат емес.

***

Жарлылығын жасырған байымас.

***

Жоққа жүйрік жетпес.

***

Жалғыз тары ботқа болмас,

Ботқа болса, жұртқа болмас.

***

Қысқа жіп күрмеуге келмейді.

***

Жарлының жалғыз қозысын қасқыр жейді.

***

Жоққа тұз да қат.

***

Жарлының аузы аққа тисе,

Мұрны қанайды.

***

Байды өркөкіректік өлтірер.

***

Жарлы кісі жаманар,

Жаманар да, қуанар.

***

Ұры байымас,

Сұқ семірмес.

***

Сорлыға сорпа да жетпейді.

***

Жарлы атқа мінсе, «Қайдан алды» дер,

Бай атқа мінсе, «Құтты болсын» дер.

***

Құлан құдыққа құласа,

Құлағына құрбақа ойнайды.

***

Не жоқ болса, сол қат.

***

Қазаншының еркі бар,

Қайдан құлақ шығарса.

***

Жеген аз, жегізген көп.

***

Күштіге тәңір жоқ.

***

Екі ұштыны бір күшті қосады.

***

Кеме келгенде,

Қайық судан шығады.

***

Көргенді көптеген жеңеді.

***

Асың барда ел таны,

Атың барда жер таны.

***

Етігі жаман төрге шыға алмас,

Жеңі жаман ас іше алмас.

***

Аллаңнан ойбайым тыныш.

***

Байдан пайда құтылмас.

***

Өзі тойса да, көзі тоймайды.

***

Әулие қасындағысын қолтықтайды.

***

Мың күн жұмақтан, бір күн тірлік артық.

***

Алыстағы әулиеден,

Жақындағы машайық артық.

***

Сен құдайға жеткенше,

Мен үйге жетем.

***

Қарғыстан кісі өлмейді.

***

Құр алғыс азық болмайды.

***

Алла бермегенді, молда бермейді.

***

Қарғанған құр қалар.

***

Жын соқаннан, мың соққан жаман.

***

Байдың мыңын көрмей,

Жалғыздың жалғызын көреді.

***

Хан еріксе, қара халық ханның ойыншығы болады.

***

Әр ханның тұсында,

Бір сұрқылтай.

***

Хан сыртынан жұдырық.

***

Кілемге бергісіз алаша бер,

Ханға бергісіз қараша бер.

***

Ханнан қазық, биден тоқпақ.

***

Ханның басын хан алар,

Қардың басын қар алар.

***

Қара қайсы, хан қайсы,

Елді ойлаған жан қайсы.

***

Екі молда бір кісі,

Бір молда жарты кісі.

***

Өлеңді жерде өгіз семіреді,

Өлімді жерде молда семіреді.

***

Шала молда дін бұзар.

***

Аңқау елге арамза молда.

***

Ораза, намаз — тоқтықта.

***

Шала молда шарық айтар.

***

Тентек молда телмірген өгіз.

***

Қар жауды деп қуанба,

Артынан аязы болар.

Қожа келді деп қуанба,

Артынан ниязы болар.

***

Жарлының еңбегі — байдың ермегі.

***

Қайырсыз байдан қайнатқан су артық.

***

Жаңа байығаннан қарыз алма.

***

Байдың күні пәрменмен,

Жарлының күні арманмен.

***

Байға құл болғанша,

Байғұсқа ұл бол.

***

Ескі бай аяншақ келер,

Жаңа бай мақтаншақ келер.

***

Бай союға қозы таппай,

Жарлының жалғыз қозысын сұрайды.

***

Бай қасына барып бақыр болмасаң, маған кел,

Хан қасына барып басыңды алмаса, маған кел.

***

Бай бауырын танымас.

***

Сауда досқа қарамас.

***

Бай кісі жарлы болса,

Бетін қоюға жер таба алмас.

***

Бай бастас, кедей мұңдас.

***

Бай балпаң,

Жарлы қалтаң.

***

Бай тоқтығынан кекіреді,

Кедей аштығынан секіреді.

***

Байды құдай ұрайын десе,

Жортуыл бастайды.

***

Төреге ерген ер-тоқымын арқалар.

***

Қойды құртаң бүлдіреді,

Елді сұлтан бүлдіреді.

***

Торе аяғы маймақ,

Төбе басы тайғақ.

***

Қас екеніңді қабағыңнан танимын,

Сараң екенінді табағыңнан танимын.

***

Төре тайғақ болса,

Бітіп болмас.

Төбе тайғақ болса,

Шығып болмас.

***

Жаман төре жан алар.

***

Бай байға құяды, сай сайға құяды.